Kara Veba insanlık tarihinde kaydedilmiş en öldürücü salgındır. 1347’den 1351’e kadar Avrasya ve Kuzey Afrika’da 200 milyon kadar insanın ölümüne sebep olmuştur. Sebep, Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu hastalıktır. Y. pestis enfeksiyonu genelde bubonik veba ile sonuçlanır, ancak septisemik veya pnömonik vebalara da neden olabilir.
Tarihçesi
Kara Veba’ nın Orta Asya’dan ya da Doğu Asya’dan ortaya çıktığı düşünülmektedir. İpek Yolu vasıtasıyla yolculuk ettiği düşünülmektedir. 1347 yılında ise Kırım’a kadar ulaşmıştır. Buradan ise Cenova ticaret gemilerinden, İstanbul civarı, İtalyan yarım adası, Batı Asya ve Avrupa’nın geri kalanına yayılmıştır. Bu yayılmanın nedeni olarak gemilerde bulunan ve dolayısıyla seyahat eden fareler üzerindeki bitler gösterilmiştir. Kara Veba, Geç Orta Çağ’da Avrupa’yı etkileyen ikinci felakettir (ilki büyük kıtlıktı). Veba toplamda 14. yüzyılda dünya nüfusunu tahmini 475 milyondan 350-375 milyona düşürmüş olabilir. Veba salgınları 19. yüzyılın başlarına kadar dünyanın çeşitli yerlerinde tekrarlamıştır.
Semptomları
Bubonik Veba
Hastalığın belirtileri 38-41 ° C ateş, baş ağrısı, ağrılı eklemler, bulantı ve kusma, genel bir halsizlik hissini içermektedir. Tedavi edilmeden, bubonik vebaya yakalananların yüzde 80’i sekiz gün içinde ölmektedir.
En sık görülen belirtilerden biri de kasık, boyun ve koltuk altlarında içi iltihaplı yumrulardır. Bu yumrular patladığında içinden itin akmaktadır. Hastalık ilerledikçe bu yumrular vücuda yayılır ve siyah lekelere dönüşür.
Pnömonik veba
1348’de vebadan ölen Lodewijk Heyligen, akciğerleri enfekte eden ve solunum problemlerine yol açan farklı bir hastalık türü olan pnömonik veba varlığını kaydetmiştir. Semptomlar ateş, öksürük ve kanlı balgamdır. Hastalık ilerledikçe, balgam akışkan ve parlak kırmızı olur. Pnömonik vebanın ölüm oranı yüzde 90 ila 95’tir.
Septisemik veba
Septisemik veba, ölüm oranının% 100’e yakın olduğu üç formdan en az yaygın olanıdır. Semptomları yüksek ateş ve mor deri yamalarıdır.
Tedavisi ve Günümüzde Kara Veba
Modern tedavi yöntemleri arasında insektisitler, antibiyotik kullanımı ve veba aşısı bulunmaktadır. Veba bakterisinin ilaç direnci geliştirebileceğinden ve tekrar büyük bir sağlık tehdidi haline gelmesinden korkulmaktadır.
Bakterinin ilaca dirençli olduğuna ilk kanıt 1995 yılında Madagaskar’da bulunmuştur. Kasım 2014’te Madagaskar’da bir başka salgın daha bildirildi. Ekim 2017’de modern zamanlarda vebanın en ölümcül salgını Madagaskar’ı vurdu, 170 kişiyi öldürdü ve binlerce kişiyi enfekte etti.
Günümüzde ise COVID-19 pandemisi sürerken, Çin’de Moğolistan bölgesinde kara veba tekrar ortaya çıktı. Antibiyotiklerle artık tedavisi kolay olan bubonik vebanın ölüm oranı %30 ile %100 arasında olduğu açıklanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü şu an için salgın riskinin olmadığını belirtmiştir.
Başlıklar:
bubonik veba,
çin,
Kara Veba,
semptomlar